I. ​W związku z trwającymi protestami rolników Komisja Europejska w dniu 22.02.2024 r. przedstawiła możliwości uproszczenia działań w celu zmniejszenia obciążeń dla rolników w UE.

​Dokument przedstawiający pierwsze możliwe działania mające na celu obciążeń administracyjnych spoczywających na barkach rolników został przesłany do prezydencji belgijskiej w celu dalszego procedowania.

Treść dokumentu:

Na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 1 lutego przewodniczący Komisji Europejskiej zobowiązał się do przeprowadzenia dogłębnej analizy obciążeń administracyjnych obciążających barki rolników. Ocena ta skupi się na obawach rolników dotyczących obciążeń administracyjnych wynikających z ram regulacyjnych UE, a także z przepisów krajowych.

W odniesieniu do przepisów na szczeblu UE będzie to obejmować wnioski o przyznanie pomocy, monitorowanie i kontrole w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), a także obowiązki wynikające z innych przepisów UE. Rozpoczęcie tego działania umożliwi Komisji określenie obszarów, w których możliwe byłoby wprowadzenie ulepszeń, w szczególności w przepisach i wytycznych UE, w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych.

Należy podkreślić, że w ramach nowego modelu realizacji obecne rozporządzenie w sprawie WPR pozostawia państwom członkowskim znaczną elastyczność w odniesieniu do ich planów strategicznych WPR oraz że projektowanie ich systemów finansowania oraz zarządzanie nimi i ich kontrola leży w ich gestii. Zakres rzeczywistych obowiązków rolników wynikających z dyrektyw UE jest dalej określany w odpowiednich przepisach krajowych transponujących je, a zatem może w pewnym stopniu różnić się w poszczególnych państwach członkowskich UE.

Państwa członkowskie odgrywają zatem kluczową rolę w utrzymywaniu obciążeń administracyjnych dla rolników ograniczonych i proporcjonalnych do osiągnięcia celów prawodawstwa UE, a także mogą występować różnice w poziomie obciążeń między państwami członkowskimi.

W związku z tym działanie to przyniesie rolnikom jak najlepsze rezultaty tylko wtedy, gdy na szczeblu europejskim Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi. Ponadto działanie to musi być prowadzone we współpracy międzyinstytucjami europejskimi, państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, w szczególności rolnikami.

Ponadto Komisja uważa, że powodzenie tego działania wymaga uwzględnienia różnych rodzajów rolnictwa, a tym samym skupienia się na zmniejszeniu obciążeń dla mniejszych rolników; wspieranie wdrażania interwencji w ramach WPR, które zwiększają zrównoważoność i odporność rolnictwa UE; oraz jak najlepsze wykorzystanie usług doradczych, aby pomóc rolnikom w radzeniu sobie z niezbędnymi zadaniami administracyjnymi.

Aby poczynić postępy w tym procesie, Komisja zwróciła się do głównych organizacji rolniczych na szczeblu UE (Copa-Cogeca, CEJA, ECVC i IFOAM) z prośbą o propozycje środków na szczeblu UE (WPR i innych przepisów UE), które mogą zmniejszyć obciążenia administracyjne dla rolników. Podobne pismo zostało wysłane przez prezydencję belgijską do ministrów rolnictwa, w którym zwrócono się do nich o określenie kwestii na szczeblu UE, które mogą zmniejszyć obciążenia administracyjne dla rolników.

Wnioski państw członkowskich mają szeroki zakres i chociaż niektóre z nich są wykonalne w krótkim okresie, wiele z nich jest daleko idących zmian wymagających zmian do aktów podstawowych (głównie WPR). Ponadto duża liczba wniosków państw członkowskich dotyczy delikatnych wyborów politycznych podejmowanych przezwspółprawodawców, tj. nie ogranicza się do zmniejszenia obciążeń administracyjnych lub uproszczenia wdrażania, które nie ma wpływu na cele polityki. Komisja uporządkowała wnioski państw członkowskich w pięciu szerokich obszarach:

Konsultacje z czterema głównymi organizacjami rolniczymi UE (Copa-Cogeca, ECVC, CEJA i IFOAM) doprowadziły do pierwszego zbioru wniosków. Większość organizacji wzywa do podjęcia pilnych działań w celu uproszczenia obciążeń administracyjnych dla rolników, ale także podkreśla potrzebę stabilnych ram polityki i proponuje działania w perspektywie długoterminowej. Chociaż Copa-Cogeca zawiera konkretne propozycje dotyczące szeregu norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, a także istniejących i przyszłych przepisów dotyczących środowiska, ECVC i IFOAM nalegają, aby nie zmniejszać ambicji w zakresie ochrony środowiska, podczas gdy CEJA koncentruje się na potrzebie „kontroli spójności” między różnymi przepisami UE mającymi wpływ na rolników. Zainteresowane strony są również głęboko świadome istotnej odpowiedzialności państw członkowskich za wdrażanie i podkreślają potrzebę unikania nadmiernie rygorystycznego wdrażania.

W swoich uwagach, podobnie jak państwa członkowskie, organizacje gospodarstw rolnych zajmują się również zarządzaniem planem strategicznym WPR, warunkowością i kontrolami, ale dodają wnioski dotyczące np. nieuczciwych praktyk handlowych, zarządzania rynkiem i wzywają do szczególnego traktowania małych gospodarstw i gospodarstw ekologicznych. Ponadto niektóre z nich pragną uniknąć dodatkowych obciążeń administracyjnych dla rolników wynikających z nowych przepisów, które są obecnie negocjowane lub mają być wdrażane.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Parlamentu Europejskiego wysłała pismo, w którym wskazała sześć obszarów, w których uważa, że konieczne są konkretne i natychmiastowe działania: poszanowanie zasady pomocniczości, elastyczne warunki, uczciwa konkurencja, sprawiedliwe łańcuchy dostaw, wspieranie współpracy w łańcuchu dostaw produktów rolno-spożywczych oraz ocena najlepszych sposobów włączenia prawodawstwa dotyczącego Europejskiego Zielonego Ładu w celu ułatwienia przestrzegania przepisów.

Na podstawie tych wniosków i analizy własnej Komisji zidentyfikowano kilka możliwych działań i przedstawiono je poniżej. Harmonogram i instrumenty prawne są wymienione w załączniku.

Komisja przeprowadza szczegółową analizę wniosków państw członkowskich, zainteresowanych stron i COMAGRI i przedstawi tę analizę, w stosownych przypadkach wraz z dodatkowymi działaniami następczymi, w najbliższej przyszłości.

W perspektywie krótkoterminowej można przewidzieć/zapowiedziać szereg działań bez konieczności wprowadzania zmian w aktach podstawowych. Mogą to być między innymi:

Komisja może rozważyć zaproponowanie zmian w obowiązujących rozporządzeniach podstawowych WPR lub innych aktach podstawowych. W takim przypadku wniosek ustawodawczy powinien składać się z ograniczonego zestawu ukierunkowanych zmian i powinien zostać przyjęty stosunkowo szybko, tak aby mógł zostać wynegocjowany przez Parlament Europejski i Radę.

Głównym celem zmian byłoby zmniejszenie obciążeń dla rolników. Komisja określiła już niektóre obszary, w których może to być możliwe:

Przed marcowym posiedzeniem Rady AGRIFISH Komisja przygotowuje szereg krótko-, średnio- i długoterminowych działań mających na celu poprawę pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym i ochronę ich przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, obejmujących takie kwestie, jak przejrzystość rynku, zarządzanie oraz, w razie potrzeby, poprawa nieuczciwych praktyk handlowych i innych odpowiednich przepisów.

Szczególną uwagę poświęcą środkom związanym z marżami, praktykami handlowymi w łańcuchu wartości i kosztami produkcji, biorąc pod uwagę, że rolnicy są często najsłabszym ogniwem łańcucha wartości żywności. Utworzenie obserwatorium mogłoby być pierwszym krokiem, prowadzącym do większej przejrzystości i koordynacji. Równie ważne jest lepsze egzekwowanie i wdrażanie na szczeblu UE obowiązujących przepisów dotyczących importowanych produktów rolnych.

ZAŁĄCZNIK

	Działanie	Instrument	Harmonogram
A. Środki krótkoterminowe
A.1	Przegląd zasad dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska 1 dotyczących wskaźnika trwałych użytków zielonych	Zmiana aktu delegowanego	Przyjęcie w połowie marca
A.2	Przegląd wytycznych dotyczących GAEC6	Wytyczne	Kwiecień 2024 r.
A.3	Przegląd unijnej metodologii oceny jakości systemu monitorowania obszarów	Przewodnictwo Dla Członek Stany	Pismo do państw członkowskich w lutym, prezentacja poprawiony Metodologia w marcu.
A.4	Wyjaśnienie możliwości wykorzystania zdjęć oznaczonych geograficznie na mocy obowiązujących przepisów oraz dokonanie przeglądu wymogów związanych ze zdjęciami oznaczonymi geograficznie w rozporządzeniu wykonawczym.	Przegląd rozporządzenia wykonawczego; Uwaga dla państw członkowskich	Maj 2024 r.
A.5	Nota wyjaśniająca w sprawie stosowania klauzuli dotyczącej siły wyższej i wyjątkowych okoliczności	Uwaga dla ekspertów z państw członkowskich	II KW. 2024 R.
A.6	Racjonalizacja kontroli, w tym prawo do błędu	Współpraca z państwami członkowskimi na posiedzeniu grupy ekspertów	II KW. 2024 R.
A.7	Zorganizować wymiana z najlepszych praktyki stosowane przez państwa członkowskie w celu uproszczenia interwencje oraz zminimalizowanie obciążeń administracyjnych związanych z warunkowością, ekoprogramami oraz​wiejski rozwój interwencje.	Posiedzenia grup ekspertów	Od marca 2024 r.
A.8	Zachęcanie państw członkowskich do wzmocnienia roli usług doradczych i wsparcia budżetowego dla tych usług, aby pomóc rolnikom w wypełnianiu obowiązków i dostępie do wsparcia w ramach WPR.	Uwaga dla ekspertów z państw członkowskich	Marzec 2024 r.
A.9	Usprawnienie procedury zmiany planu WPR	Uwaga dla ekspertów z państw członkowskich	Najpóźniej w kwietniu 2024 r.
A.10	Zachęcanie zainteresowanych stron do przedstawiania opinii na temat obciążeń administracyjnych wynikających z dyrektywy azotanowej w ramach trwających konsultacji do celów oceny dyrektywy.	Konsultacje społeczne	Trwających
B. Środki średnioterminowe/długoterminowe
B.1	Przegląd zasad dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska 8 i ewentualne rozszerzenie przeglądu na inne normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, w szczególności GAEC 6 i 7, na lata 2025–2027.	Poprawka z dnia​ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego



B.2	Zwolnienie małych gospodarstw (poniżej 10 lat)​ha) od warunkowość sterowanie	Poprawka z dnia Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
B.3	Zwolnienie rolników ekologicznych z wymogów GAEC 7 i GAEC 8	Poprawka z dnia Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
B.4	Zwolnienie rolników podlegających warunkowościod krzyż kontrole zgodności	Poprawka z dnia Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
B.5	Przegląd liczby możliwych zmian w CSP	Poprawka z dnia Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
B.6	Wymiana najlepszych praktyk w celu lepszej koordynacji systemów kontroli przepisów dotyczących klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt z kontrolami warunkowości WPR.	W tym poprzez posiedzenia grup ekspertów	Od wiosny 2024 r.
B.7	Korzystanie z przewidzianych usług teledetekcji wproponowany Gleba Ustawa o monitorowaniu i proponowane monitorowanie lasów Prawo dla ocena stanu gleby i monitorowanie lasów.		Po przyjęciuprawne teksty
B.8	Zwolniły środki ochrony roślin zawierające wyłącznie biologiczne substancje czynne z obowiązku prowadzenia rejestrów.	Art. 67 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
B.9	Wyeliminować​wymaganie że rolnicy muszą składać indywidualne wnioski o opryskiwanie z powietrza pestycydami raz istotnewarunki są spełnione.	Zmiana art. 9 ust. 4 dyrektywy 2009/128/WE	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
B.10	Eliminacja wymogu prowadzenia przez rolników ewidencji leczenia z dnia zwierzęta zlecznicze​produkty pod Dyrektywa 98/58/WE.	Zmiana dyrektywy 98/58/WE	Wniosek dotyczący zmiany aktu podstawowego
C. Zebranie dowodów
C.1	Badanie na temat: uproszczenie rolnicy	Badanie	Marca — Październik 2024 r.
C.2	Badanie na temat obciążenia administracyjnego i „nowego modelu realizacji” WPR	Badanie	Start Q2-2024

II. ​ W dniu 26 lutego 2024 r. odbędzie się posiedzenieKomisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego na którym zostanie rozpatrzony punkt:

„Wymiana poglądów z Komisją na temat proponowanego pakietu upraszczającego dla rolników i administracji krajowych”

Moje wstępne stanowisko w tej sprawie jest następujące:

​ Propozycje Komisji Europejskiej na pewno idą w dobrym kierunku i są zgodne z częścią postulatów, jakie PiS zgłaszał w Parlamencie Europejskim, w tym w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

​Należy dobrze ocenić dalsze odstępstwa od wymogów tzw. norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska naturalnego (GAEC). Oprócz już obecnego poluzowania wymogów dla chyba najbardziej kontrowersyjnej normy GEAC 8 (dot. minimalnego udziału powierzchni gruntów ornych przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne), Komisja przewiduje teraz odstępstwa od norm związanych z utrzymywaniem trwałych użytków zielonych (GAEC 1) oraz zapewniania minimalnej pokrywy glebowej w najbardziej newralgicznych okresach (GAEC 6).

​Jednak szczególnie ważna jest propozycja, aby w perspektywie średnioterminowej wyłączyć z obowiązku zgodności ze wszystkim i normami GAEC gospodarstwa o wielkości poniżej 10ha. Będzie to wyraźnie odczuwalna ulga w wielu państwach członkowskich, szczególnie w PL, ze względu na wyjątkowe rozdrobnienie naszych gospodarstw rolnych; Na pewno docenić należy również starania na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych w zakresie kontroli i sprawozdawczości: propozycja redukcji częstotliwości kontroli na terenach gospodarstw o 50% jest odpowiedzią na od dawna podnoszone głośno postulaty państw członkowskich;

​Jako poseł kontrsprawozdawca EKR w pracach Parlamentu Europejskiego do sprawozdania w sprawie finansowania WPR, zarządzania nią i monitorowania jej [(EU) 2021/2116], starałem się, aby szczególnie jasne i czytelne były przepisy określające odpowiedzialność rolników i administracji krajowych za ewentualne błędy rachunkowe (aby przykładowo rolnicy nie byli karania za błędy nieumyślne) a także, aby jasno określić zasady odstępstw od spełniania wymogów na gruncie tzw. siły wyższej (klęsk żywiołowych czy innych niespodziewanych czynników). Dobrze, że Komisja deklaruje doprecyzowanie tych przepisów, powinno się to odbyć w ścisłej konsultacji z przedstawicielami środowisk rolniczych

​Aby jednak uniknąć scenariusza, w którym KE po wyborach wycofa się ze swoich elastyczności i ponownie zmieni kurs polityczny w kierunku zwiększania ambicji środowiskowych – postuluję, aby na KE wymusić zapis, by proponowane odstępstwa były skuteczne do końca bieżącej perspektywy finansowej WPR, tj. do roku 2027 włącznie.

​Podsumowując: propozycje ostatnich zmian zaprezentowanych przez KE idą w dobrym kierunku, są jednak znacznie spóźnione: wiele z tych zmian postulowano już na etapie prac legislacyjnych nad reformą WPR kilka lat temu. Szkoda, że dzisiaj musimy w panice szukać lekarstw, chociaż wtedy mogliśmy tej chorobie zapobiec. Raz jeszcze podkreślam również zasadę ograniczonego zaufania do propozycji przedwyborczych i domagam się zapisów, które gwarantują większą trwałość czasową proponowanych rozwiązań.

2