Przedstawiamy komunikat prasowy z dnia 30.09.2021 r.

Temat główny:

1. Wysłuchanie publiczne pt. „Dobrostan zwierząt: wsparcie, wspomaganie i zachęty wzmacniające wiodącą rolę UE i gwarantujące rolnikom stabilność gospodarczą”

W dniu 30 września 2021 roku w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyło się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI). Głównym punktem agendy było wysłuchanie publiczne pt. „Dobrostan zwierząt: wsparcie, wspomaganie i zachęty wzmacniające wiodącą rolę UE i gwarantujące rolnikom stabilność gospodarczą”.

Wysłuchanie zostało zorganizowane w dwóch panelach: „Polityka w zakresie dobrostanu zwierząt” oraz „Dobrostan zwierząt jako wsparcie zrównoważonego rozwoju gospodarczego rolników”. Pierwszy z nich dotyczył polityki w zakresie dobrostanu zwierząt, ogólnych podejść i zasad w zapewnianiu wiodącej roli rolnictwa UE, natomiast drugi panel skupił się na wpływie wdrażania polityki w zakresie dobrostanu zwierząt na zrównoważony rozwój rolników.

Dobrostan zwierząt odgrywa ważną rolę w polityce UE od lat 70-tych XX wieku. Jednak pierwszy ogólny akt prawny dotyczący ochrony zwierząt hodowlanych, ustanawiający ogólne standardy, został przyjęty dopiero w 1998 r. (dyrektywa Rady 98/58/WE w sprawie ochrony zwierząt hodowlanych). Od tego czasu dobrostan zwierząt był dalej regulowany za pomocą takich aktów prawnych jak dyrektywa 1999/74/WE w sprawie ochrony kur niosek, dyrektywa 2007/43/WE w sprawie ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa, dyrektywa 2008/119/WE w sprawie ochrony cieląt oraz dyrektywa 2008/120/WE w sprawie ochrony świń.

20 maja 2020 roku Komisja Europejska przyjęła strategię „Od pola do stołu”, w której ogłosiła planowany przegląd prawodawstwa dotyczącego dobrostanu zwierząt w celu „dostosowania go do najnowszych dowodów naukowych”. W tym kontekście Komisja dokona przeglądu:

• podstawowego aktu prawnego dotyczącego ochrony zwierząt hodowlanych (dyrektywa 98/58/WE),
• czterech dyrektyw regulujących minimalne normy ochrony kur niosek (dyrektywa 99/74/WE), brojlerów (dyrektywa 2007/43/WE), świń (dyrektywa 2008/120/WE) i cieląt (dyrektywa 2008/119/WE),
• rozporządzenia w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu (rozporządzenie (WE) nr 1/2005) oraz podczas ich uśmiercania (rozporządzenie (WE) nr 1099/2009).

Obecnie w UE obowiązują jedne z najwyższych na świecie standardów w zakresie dobrostanu zwierząt. Unia zakazała na przykład stosowania tradycyjnych klatek dla kur niosek i wprowadziła wymóg trzymania ciężarnych loch w grupach. Komisja planuje jednak kolejne działania, aby jeszcze bardziej poprawić dobrostan zwierząt. Te działania obejmują ograniczenie transportu zwierząt na długich trasach, uzyskanie zobowiązań krajów trzecich w zakresie dobrostanu zwierząt, szkolenia i (dobrowolne) znakowanie dotyczące dobrostanu zwierząt.

Najważniejsze przyszłe zmiany w zakresie dobrostanu zwierząt będą prawdopodobnie dotyczyć zakazu chowu klatkowego (co jest zgodne z europejską inicjatywą obywatelską „Zakończyć erę klatek”, szeroko popartą przez Parlament Europejski, a przy sprzeciwie grupy EKR), ewentualnych ograniczeń w zakresie badań na zwierzętach do celów naukowych oraz przejścia na ekstensywne systemy rolne. Ponadto, zgodnie ze strategią „Od pola do stołu”, obecne prawodawstwo powinno zostać zaktualizowane w celu „uwzględnienia postępu naukowego w naszym rozumieniu zwierząt oraz postępu technicznego w praktykach rolniczych”. Jak stwierdzono w opracowaniu EPRS „Dobrostan zwierząt w gospodarstwie rolnym – ocena ex-post prawodawstwa UE: Perspektywy znakowania dotyczącego dobrostanu zwierząt na poziomie UE”, przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt nie okazały się w pełni zadowalające. Chociaż dyrektywy w sprawie kur niosek, świń i cieląt spowodowały zmiany strukturalne w hodowli zwierząt, dyrektywa ogólna i dyrektywa w sprawie brojlerów nie przyniosły znaczących skutków. Na przykład wiele wymogów, takich jak te dotyczące technik hodowlanych lub obcinania ogonów świniom, uważa się za niejasne. Te „niejasne wymogi” doprowadziły do niespójnego monitorowania i egzekwowania przepisów. Dlatego też jest bardzo prawdopodobne, że Komisja będzie próbowała zająć się tymi kwestiami w przyszłym prawodawstwie, chociaż elastyczność zapewniona przez te ogólne zasady jest z pewnością plusem dla państw członkowskich.

Komisja AGRI przygotowała z własnej inicjatywy sprawozdanie z realizacji dotyczące dobrostanu zwierząt w gospodarstwach rolnych (sprawozdawca: Jérémy Decerle, Renew). Sam projekt jest dobrze wyważony i uwzględnia priorytety EKR (m.in. doceniając wysiłki rolników na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt, podkreślając potrzebę zapewnienia wystarczającej ilości czasu w przypadku jakichkolwiek zmian, zwracając uwagę na potrzebę wsparcia finansowego dla inwestycji w poprawę dobrostanu zwierząt oraz zwracając się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie naukowej i ekonomicznej oceny skutków przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji).

Rolnicy mogą napotkać pewne potencjalne problemy związane z poprawą dobrostanu zwierząt. Po pierwsze, obciążenie finansowe związane z poprawą tych standardów będzie znaczne, a brakuje szczegółowych analiz ekonomicznych kosztów i korzyści. Takie działania jak rekonfiguracja kojców, szkolenie pracowników, czy – ewentualnie – pozbycie się klatek, będą wiązały się ze znacznymi kosztami dla rolników. Według badań[1], międzynarodowa pozycja konkurencyjna producentów z UE może zostać osłabiona na rynku wieprzowiny i wołowiny, jeśli producenci zdecydują się na podniesienie standardów dobrostanu zwierząt.

Po drugie, UE już teraz posiada jedne z najbardziej zaawansowanych na świecie przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt. Przywóz tańszych produktów z państw trzecich o niższych standardach dobrostanu zwierząt może zagrozić postępom poczynionym przez rolników z UE w zakresie poprawy dobrostanu zwierząt w ich gospodarstwach.

Po trzecie, podwyższone standardy dobrostanu zwierząt nie zawsze są korzystne dla zwierząt.  Na przykład w systemach ekstensywnych zwierzęta same pozyskują większość pożywienia i muszą czasami radzić sobie z długimi okresami, w których dostępna żywność nie zawiera wystarczającej ilości składników odżywczych, aby zaspokoić ich potrzeby[2]. Ponadto w ekstensywnych systemach wypasu zwierzęta są narażone na spożywanie wtórnych związków roślinnych, które mogą mieć szkodliwy wpływ na dobrostan zwierząt. Zwierzęta mogą również cierpieć z powodu stresorów środowiskowych, takich jak stres termiczny i drapieżnictwo.

Dobrostan zwierząt nie powinien być traktowany jako odrębna kwestia. Musi on być powiązany z dobrostanem rolników i opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. Zarówno państwa członkowskie, jak i rolnicy powinni być jak najwcześniej informowani o wprowadzeniu nowych środków w zakresie dobrostanu zwierząt. Wreszcie, przejście do wyższych standardów dobrostanu zwierząt nie może się odbyć bez odpowiedniego wsparcia finansowego dla rolników.

[1] Cost‐effectiveness assessment of improving animal welfare standards in the European Agriculture, (Majewski, Hamulczuk, Malak‐Rawlikowska, Gębska, Harvey, 2012).

[2] Animal Welfare in Extensive Production Systems Is Still an Area of Concern (Temple, Manteca 2020).