Przedstawiamy komunikat prasowy z dnia 25 i 26 stycznia 2021 r. z posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego.

Tematy główne:

• Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego – rozpatrzenie projektu sprawozdania Parlamentu Europejskiego.
• Wymiana poglądów z minister rolnictwa, leśnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Marią do Céu Antunes na temat priorytetów portugalskiej prezydencji Rady Unii Europejskiej w dziedzinie rolnictwa.
• Wystąpienie Janusza Wojciechowskiego, komisarza ds. rolnictwa, na temat badania dotyczącego łącznego wpływu umów handlowych na rolnictwo w UE – aktualizacja 2021.

W dniach 25 i 26 stycznia 2021 r. odbyło się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI) Parlamentu Europejskiego, podczas którego przedstawiony został projekt sprawozdania Parlamentu Europejskiego ws. strategii „od pola do stołu”, przygotowywanego wspólnie przez komisję AGRI i ENVI (Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności), oraz przeprowadzono wymianę poglądów z portugalską minister rolnictwa Marią do Céu Antunes oraz z komisarzem ds. rolnictwa Januszem Wojciechowskim.

Strategia „od pola do stołu” stawia następujące cele:

• zmniejszenie ogólnego stosowania pestycydów chemicznych i ryzyka z nimi związanego o 50% oraz ograniczenie stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów o 50% do 2030 r.,
• zmniejszenie zużycia nawozów o co najmniej 20% do 2030 roku,
• zmniejszenie straty składników odżywczych o co najmniej 50%,
• zmniejszenie sprzedaży środków przeciwdrobnoustrojowych dla zwierząt gospodarskich o 50% do 2030 r.,
• zwiększenie udziału gruntów rolnych w UE pod uprawami ekologicznymi do co najmniej 25% do 2030 r.

Projekt sprawozdania Parlamentu Europejskiego uznaje, że strategia to „ważny krok w kierunku zapewnienia zrównoważonego, sprawiedliwego i odpornego systemu żywnościowego” i zachęca Komisję do jak najszybszego przełożenia strategii na działania legislacyjne i nielegislacyjne. W odniesieniu do nieuczciwych praktyk handlowych w projekcie sprawozdania wezwano Komisję do podjęcia działań następczych poprzez stworzenie ram monitorowania i podjęcie działań prawnych, jeśli postęp będzie niewystarczający. Ponadto dokument ten wzywa Komisję do ustalenia wytycznych dotyczące promowania diet i produkcji roślinnej. W projekcie sprawozdania proponuje się obowiązkowe umieszczanie informacji o wartości odżywczej z przodu opakowania w całej UE. Dokument postuluje także ustalenie wiążących celów dla zmniejszenia marnotrawienia żywności w wysokości 30% w 2025 r. i 50% w 2030 r. w porównaniu z rokiem 2014 oraz wskazuje na konieczność w zakresie poprawy oznaczania dat.

Grupa EKR podkreśla, że strategia musi prowadzić do wykształcenia sprawiedliwego łańcucha żywnościowego i umożliwiać stabilną i zrównoważoną produkcję żywności. Apeluje o kompleksową ocenę wpływu celów Zielonego Ładu na bezpieczeństwo żywnościowe i dochody rolników, wzywając do określenia realistycznych celów, oraz uważa za niezbędne, by strategia zapewniała dostęp do nowych i innowacyjnych narzędzi. Dla EKR-u ważne jest również podkreślenie odpowiedzialności konsumentów za uczciwy łańcuch żywnościowy, który nagradza rolników za ich wysiłki

Wymiana poglądów z minister Marią do Céu Antunes dotyczyła priorytetów Portugalii, która w styczniu objęła przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej, w zakresie rolnictwa. W swoim programie prezydencja uznała za kluczowe zakończenie trwających negocjacji wspólnej polityki rolnej oraz odbudowę po pandemii COVID-19. Wyraziła także chęć skupienia się na wymiarze ekologicznym WPR i intensywnych prac nad strategiami Komisji: w zakresie bioróżnorodności oraz „od pola do stołu”. Ważnym dokumentem ma być również komunikat Komisji w sprawie długoterminowej wizji rozwoju obszarów wiejskich, którego publikacja przewidziana jest na wiosnę 2021 roku.

Podczas wymiany poglądów z minister głos zabrał poseł Krzysztof Jurgiel, który zgłosił następujące postulaty:

• po pierwsze, ważne jest zakończenie negocjacji w sprawie reformy WPR i osiągnięcie porozumienia politycznego. Po raz kolejny jednak państwa Europy Wschodniej, w tym Polska, są dyskryminowane przy podziale środków wspólnej polityki rolnej, co jest niezgodne z art. 18 traktatu i narusza zasadę równej konkurencji.
• Po drugie, poseł Jurgiel podkreślił, iż najważniejszymi priorytetami proponowanymi przez prezydencję portugalską są: zapewnienie odporności na kryzysy, komunikat UE ws. długoterminowej wizji rozwoju obszarów wiejskich, zwrócenie szczególnej uwagi na wynagradzanie producentów zapewniających usługi związane z ekosystemami (nowe instrumenty), potrzeba zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego.

• Po dyskusji z portugalską minister odbyła się wymiana poglądów z komisarzem ds. rolnictwa Januszem Wojciechowskim, który przedstawił raport dotyczący potencjalnych skutków umów o wolnym handlu (FTA) w ramach aktualnego programu UE FTA. Pierwszą taką analizę przedstawiono w 2016 r., natomiast obecny raport podsumowuje 12 umów o wolnym handlu (FTA): pięć już zawartych (Kanada, Japonia, Wietnam, Meksyk i Mercosur – oczekujący na ratyfikację) i siedem części agendy handlowej UE, z niektórymi trwającymi negocjacjami (Australia, Nowa Zelandia, Chile, Tajlandia, Filipiny, Indonezja, Malezja).

          Badanie wskazuje, że w perspektywie do roku 2030 może nastąpić wzrost światowego eksportu produktów rolno-spożywczych z UE o 2,8% do 3,3% w zależności od rozważanego scenariusza. W ujęciu bezwzględnym oznacza to wzrost o 4,7 do 5,5 miliarda euro. Odpowiada to wzrostowi eksportu do krajów objętych umowami o wolnym handlu o 25–29%.

UE od wielu lat jest czołowym importerem produktów rolno-spożywczych, czemu sprzyja duży import surowców dla unijnego sektora mięsno-spożywczego. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2020 r.

Handel produktami rolno-spożywczymi w UE-27 (eksport plus import) osiągnął wartość 226,3 mld EUR; czyli o 1% więcej niż w okresie styczeń-wrzesień 2019 r. Eksport UE-27 wzrósł o 1,1% w porównaniu z analogicznym okresem w 2019 r., osiągając 134,7 mld EUR. Import UE-27 wyniósł 91,5 mld EUR, o prawie 1% więcej niż w tym samym dziewięciomiesięcznym okresie w 2019 r.

Jeśli chodzi o zmiany z poprzedniego miesiąca, we wrześniu miesięczne wartości eksportu UE-27 wzrosły o 16% po znacznym spadku w sierpniu (- 12%). Miesięczna wartość importu UE również odnotowała znaczny wzrost (+ 11%) po rozpoczęciu tendencji spadkowej od kwietnia ubiegłego roku (-10% w sierpniu i -2% w lipcu).

Portfel eksportowy UE obejmuje zrównoważony koszyk produktów o różnej jakości i wartości dodanej, od towarów rolnych po przetworzone produkty spożywcze o wysokiej wartości dodanej i napoje alkoholowe. Wina i napoje spirytusowe zajmują pierwsze miejsce w koszyku produktów eksportowanych. Jednak kolejnym najczęściej sprzedawanym produktem eksportowym jest podstawowy towar rolniczy, czyli pszenica.

Stany Zjednoczone i Chiny (w tym Hongkong) od lat są dwoma najważniejszymi rynkami eksportowymi dla unijnych produktów rolno-spożywczych, podczas gdy Brazylia i USA są zdecydowanie wiodącymi źródłami importu do UE.

Rynki międzynarodowe stają się coraz ważniejsze dla wzrostu rolnictwa UE i dochodów rolników, a także stanowią ważne źródło tworzenia miejsc pracy. Jednak możliwości ekspansji na rynku wewnętrznym wydają się ograniczone w kontekście spowolnienia wzrostu gospodarczego, starzenia się społeczeństwa, nasycenia konsumpcją żywności i zmieniających się preferencji żywieniowych.

W tym kontekście np. umowa o wolnym handlu UE-Mercosur, do czasu jej zatwierdzenia przez państwa członkowskie i Parlament Europejski, zyskuje ostatnio szczególne zainteresowanie i budzi kontrowersje.

Główne kwestie to: przewidywane straty dla europejskich rolników spowodowane zwiększonym importem produktów rolnych po konkurencyjnych cenach, aspekty środowiskowe (ryzyko dalszego wylesiania w Amazonii, sprzeczne z całą strategią Zielonego Ładu) wraz z obawami o utrzymanie standardów produkcji .